Bài mới

Nhận xét mới

Phong cảnh với cú rơi của Icarus

Photobucket


Landscape with the Fall of Icarus

According to Brueghel
when Icarus fell
it was spring

a farmer was ploughing
his field
the whole pageantry

of the year was
awake tingling
near

the edge of the sea
concerned
with itself

sweating in the sun
that melted
the wings' wax

unsignificantly
off the coast
there was

a splash quite unnoticed
this was
Icarus drowning

William Carlos Williams

Phong cảnh với cú rơi của Icarus

Theo Brueghel
khi Icarus rơi xuống
đang là mùa xuân

một nông phu đang cày
thửa ruộng của mình
cảnh ngoạn mục thanh bình

của năm
được đánh thức nhói lên
ngay cạnh

gờ biển
hướng tới
chính nó

hấp nóng dưới mặt trời
làm tan chảy
chất sáp dính đôi cánh

không đáng kể
ngoài bãi biển
một tiếng tõm

hoàn toàn không nhận thấy
đó là
Icarus đang chìm

Icarus với khát vọng tự do thoát ra khỏi ngục tù. Tự do trên không trung bao la rộng lớn thật quyến rũ. Nhưng chính sự quyến rũ đấy đã làm sao nhãng tri thức và đẩy chàng trai Icarus rơi xuống biển. Bức tranh của Brueghel vẽ một mùa xuân ở mặt đất, nơi không có ngục tù giam cầm Icarus. Một phong cảnh thanh bình và quyến rũ. Nhưng không một ai nhận ra cú rơi xuống biến của Icarus. Người nông dân vẫn đang cày, người chăn cừu vẫn đang chăn cừu và những con tàu vẫn đang ra khơi. Không ai biết có một con người đang chết chìm vì khát vọng tự do của mình. Không phải những con người đấy bàng quan, không xúc cảm trước cái chết của một con người, mà là họ không nhận ra có một người đang chìm xuống. Bức tranh của mấy trăm năm trước và bài thơ của mấy chục năm trước chợt hiện về. Chỉ đáng tiếc tôi không dịch bài thơ hay hơn được. 


25 comments:

  1. Quả thật bác dịch chưa được hay, đọc có cảm giác rời rạc trong khi đọc bản gốc của William Carlos Williams thì cả bài thơ là một sự rơi nhất quán liền mạch của những cụm từ diễn tả cú rơi của Icarus. Icarus rơi qua không khí mùa xuân, cảnh đẹp thanh bình, gờ biển vô tình, mặt trời ấm nóng... cho đến khi chạm nước một cách đơn giản và kết cục là chìm xuống trong sự điềm nhiên của cảnh vật và con người xung quanh. Cả bài thơ là một cú rơi không gì cưỡng nổi của nhịp điệu và của ngôn từ. Bác dịch word by word thì không truyền đạt được cái cảm giác toàn cục: một cú rơi.

    ReplyDelete
  2. Chắc bác Đông A lại dịch bằng Google chứ gì ? (Hì hì bác đừng giận), chắc bác lại ám chỉ con trai ngông cuồng của bác Cù Huy Cận chứ gì ? Hai đoạn bình luận của bác và bác HY đều hay mê ly. Nhưng công nhận là bác dịch thơ buồn cười thật (ối bác đừng giận), nhưng còn hơn là không có gì ạ (ôi phen này bác ấy giận thật rồi)! Để đấy để đấy tôi sẽ dich lại! (Cho bác ấy giận luôn một thể, người đâu mà tính tình cáu kỉnh, ôi xin lỗi nhé!)

    ReplyDelete
  3. Bác LH dịch lại thì xin hãy lưu ý ở bản gốc có vần -ing trở đi trở lại và xuyên suốt bài thơ, ở các từ: spring, ploughing, tingling, sweating, wing, drowning.

    Tôi bị nghiện từ ngữ thơ thẩn nên gặp chỗ trúc trắc thì hay comment linh tinh, bác Đông A bác ấy chả chấp. Tôi nghĩ bác LH cứ tự nhiên đi, đừng ngại, dịch thơ dịch thiếc phải bàn ra tán vào nó mới vui, tán thơ xong nhân thể tán luôn bác Đông A cũng tốt :P

    ReplyDelete
  4. Tôi mà lại tán bác Đông A à ? Có mà bác HY tán thì có!
    Tôi đang định dịch lại bài thơ ấy, thì nghe bác HY nói mấy vần "ing" "ing" gì ấy làm tôi stress quá, thần hoàng làng lấy hết mất chữ rồi, không dịch được nữa!!
    Bác HY tài giỏi thế thì bác dịch thử cho chúng tôi xem bác có biết tiếng Anh thật không nào ?

    ReplyDelete
  5. Ha ha, bác LH cứ dịch đi thôi :)

    ReplyDelete
  6. Đối với con ngựa đang kéo cầy thì Icarus "ngông cuồng" thật,... :-)

    ReplyDelete
  7. Tôi phóng tác lại theo bản dịch tiếng Việt của bác Đông A, vì tiếng Anh không giỏi, tôi không cảm nhận được nghĩa của từ ngữ.

    Phong cảnh với cú rơi của Icarus

    Theo Brueghel
    Khi Icarus rơi xuống nước
    Trời đang xuân

    Người nông phu cày ruộng
    Tiết trời tươi thắm trong năm
    Cảnh ngoạn mục

    Cú rơi đánh thức
    Bờ biển vô tình
    Thoáng động

    Mặt trời nung chảy
    Sáp tan rời
    Cánh rụng

    Bên bờ
    Thoáng nghe
    Một tiếng tõm

    Hầu như không nhận thấy
    Icarus
    Đang chìm

    ReplyDelete
  8. Tôi biết có vài bác coi thường phụ nữ, coi thường thơ phú, lại coi thường cả con ngựa cần mẫn kéo cày, nhưng tôi không chấp !

    ReplyDelete
  9. Cô Hương, cố gắng của cô rất đáng quý! Ở đây không ai coi thường phụ nữ chúng ta đâu, Ngâu nghĩ thế, chẳng qua cái tên LH nghe rất xinh đẹp nên được các bác để ý nhiều hơn thôi, hehe.

    Bài thơ qua cảm nhận của bác HY rất hay nhưng khó dịch thật. Ngâu đọc mãi vẫn chưa thấy "cú rơi đánh thức" cô ạ. Cụm "was awake" mang tính chủ động hơn bị động và có chủ ngữ là "the whole pageantry of the year", không phải "the fall of Icarus".

    Nhưng Ngâu thích câu này của cô "lại coi thường cả con ngựa cần mẫn kéo cày".

    Nơi mùa xuân thanh bình, nơi không có tù giam; phong cảnh ấy tuy giản dị nhưng thực sự là chỗ đứng duy nhất đúng cho Icarus. Anh ta với hoang tưởng bay lên phía mặt trời bằng đôi cánh sáp buộc phải rơi xuống theo quy luật tự nhiên.

    Không ai nhận ra Icarus chết chìm đơn giản bởi họ đang cần mẫn lao động bằng chính sức lực của mình góp phần tạo nên phong cảnh thanh bình đó. Với họ, để cho con ngựa được đứng sau cái cày không phải là biểu hiện tri thức khát vọng tự do.

    Bài thơ hay thật đấy!

    ReplyDelete
  10. Bác LH ơi, chúng ta cứ nói tiếp chuyện thơ văn, và tán tỉnh (hehe, tôi đùa đấy) đi thôi!

    Bài thơ trên mà phóng tác thì được nhiều kiểu lắm, nhưng cố gắng dịch chính xác thì khó khăn hơn và cũng thích thú hơn.

    Tôi dịch thử xem thế nào không bác LH lại bảo tôi giấu dốt, tiếng Anh của tôi thì thường thôi nhưng tiếng Việt của tôi cũng tạm ổn đấy :) Bác LH và các bác đọc và góp ý nhé:

    Phong cảnh với cú rơi của Icarus

    Theo Brueghel
    khi Icarus rơi
    đang mùa xuân

    anh nông dân đang cày
    thửa ruộng nhà
    cảnh đẹp tuyệt

    của năm
    dậy bừng lên
    cạnh đấy

    gờ biển
    vây lấy
    biển

    hấp nóng dưới mặt trời
    chảy tan ra
    sáp cánh

    không đủ rõ để biết
    ngoài bãi biển
    tiếng rơi

    hoàn toàn không thể thấy
    chính là
    Icarus đang chìm

    ReplyDelete
  11. Tôi sửa một chút phần cuối:

    không đủ rõ để biết
    ngoài khơi
    tiếng rơi tõm

    hoàn toàn không thể thấy
    đấy là
    Icarus đang chìm

    ReplyDelete
  12. Cảm ơn bác Hoa Ngâu, lời khen làm tôi hài lòng quá! Thế theo bác Ngâu thì trong bài thơ ấy cái gì đánh thức cái gì ạ ?

    Cảm ơn bác HY, tôi cứ định hỏi bác xem đọc bài tôi dịch lại bác đã thấy "rơi rơi" chưa ?

    Tôi vừa sửa bài dịch vừa ngắm bức tranh, thấy trên mặt biển có một vệt sáng như nước tóe lên, chắc đấy là nơi Icarus vừa rơi xuống. Tôi có cảm tưởng mọi người và cảnh vật cũng hơi cảm thấy có gì đó vừa rơi xuống.

    Vậy chữ "quite" theo các bác có nghĩa là "hoàn toàn" (không thể thấy) ạ ?

    Tôi thích bản dịch của bác lắm (bác đừng động lòng về vụ giấu dốt nhé, hì hì).

    ReplyDelete
  13. Tôi gõ nhầm câu cuối, phải là: hoàn toàn không nhận thấy

    "quite unnoticed" có thể dịch là "hoàn toàn không nhận thấy" được bác LH ạ. Có lẽ bác thắc mắc rằng nghĩa của "quite" phải là "khá", "hầu như" nhưng từ này cũng có thể dùng với nghĩa "hoàn toàn", và trong trường hợp này thì dịch nghĩa "hoàn toàn" là hợp lý hơn cả.

    ReplyDelete
  14. Tôi sửa lại phần cuối, gần giống với bác Đông A:

    không đáng kể
    ngoài khơi
    một tiếng tõm

    hoàn toàn không nhận thấy
    đó là
    Icarus đang chìm

    ReplyDelete
  15. Ôi tôi xem lại bức tranh thì thấy ở góc bên phải phía dưới có một cái gì giống như cái chân thò lên khỏi mặt nước, phía trên một chút lông vũ bay lả tả, như vậy anh ấy rơi gần bờ chứ không phải ngoài khơi!

    ReplyDelete
  16. Tưởng rơi xa quá thì bò ngựa có lặn ngụp cũng chả ích gì,đành ngậm ngùi thôi, còn nếu gần bờ (thì chắc cũng có thể hơi nhận thấy, bác HY nhỉ -hihi, "hoàn toàn không nhận thấy" là hay nhất đấy, vì thực ra như vậy vẫn là hơi nhận thấy), còn nếu gần bờ, thì bò um, ngựa hí, bác ngư phủ thò cần câu ra chắc cũng kéo lên được. Chỉ sợ anh Icarus thẹn quá, không thèm để cho cứu thôi!

    ReplyDelete
  17. Nhân tiện tôi đọc trên báo Le Monde (là một tờ báo được giới trí thức Pháp đọc nhiều) bài viết dài về bác Icarus Việt Nam của mình, thì có đoạn nhận định rằng ấy là một vụ thanh toán (règlement de compte) của ngài Thủ tướng với anh ấy (Để lúc nào rảnh một chút tôi sẽ dịch hoặc tóm tắt lại cho các bác xem). Để trí thức Pháp họ nghĩ về mình như vậy thì cũng không hay.
    Hay bác ngư phủ Đông A có quen bác TT hay bác nào cỡ ấy thì nói khéo với bác ấy thay vì 7 năm giam 3 năm thử thách thì biến thành 7 tháng giam 3 tháng thử thách là được rồi ?

    ReplyDelete
  18. Tôi đâu có cái phúc phận/bạc phận quen biết những nhân vật ở chốn cửu trùng chứ.

    Theo thần thoại Hy Lạp, Icarus là một chàng trai trẻ.

    Với "hai cái bao cao su" thì người ngoài có thể đoán định nhiều thứ lắm. Một trong những đặc điểm thường thấy ở các nước Đông Âu trước đây là để đậy điệm một sai lầm này phải sử dụng một sai lầm khác, bởi vì nếu không thì không đậy điệm được sai lầm. Tiếp theo để đậy điệm cái sai lầm dùng để đậy điệm cái sai lầm đầu lại phải sử dụng một sai lầm khác tiếp theo. Cứ như thế. Kết quả là có Đông Âu hôm nay. Rất biện chứng và tất yếu.

    ReplyDelete
  19. Bác LH, đúng là có đôi chân và lông vũ thật, ngay gần bờ biển, vậy là "ngoài bãi biển" chứ không phải "ngoài khơi". thanks bác.
    Icarus rơi gần thế, nếu để ý thì người ta (anh nông dân, bác chăn cừu và nhất là cái ông ngồi bờ biển cúi xuống như đang câu cá kia) có lẽ đã nhìn thấy, nhưng ai cũng chăm chăm chú chú vào việc của mình nên hoàn toàn không nhận thấy, có lẽ tiếng tõm lại được tưởng là tiếng cá quẫy. Cuối cùng thì chỉ có chính Icarus là biết mình đang rơi, rơi xuống và đang chìm, chỉ có Icarus biết thôi.

    ReplyDelete
  20. @ Cô Hương: Thế theo bác Ngâu thì trong bài thơ ấy cái gì đánh thức cái gì ạ ?

    ==> Mùa xuân, nông dân, đồng ruộng, mặt biển đánh thức phong cảnh thanh bình. Suy luận thế hợp lý hơn.

    Qua văn cảnh, Ngâu nghĩ, phong cảnh thanh bình tự nó thức dậy theo nhịp sống lao động ngày thường. "Awake" dùng dưới dạng tính từ, không phải động từ thể bị động. Khi thức dậy, phong cảnh có bị xao động bởi hiện tượng khác thường là cú rơi Icarus; nhưng rất it, ít đến mức chỉ cảm giác thoáng qua, nghĩa là chẳng ảnh hưởng gì đến hòa bình thế giới, hehe.

    Chi tiết đôi chân chới với rất đắt. Trông nó thật lạc lõng, không ăn nhập gì đến phong cảnh thanh bình.

    Icarus đã bỏ qua lời khuyên của người cha Daedalus khôn ngoan, giàu kinh nghiệm.

    Mạo hiểm bay lên mặt trời bằng đôi cánh dán sáp đâu phải anh hùng dũng cảm sánh ngang Hector hay Kinh Kha. Ngu dốt hoặc điên khùng là tính từ miêu tả chính xác nhất.

    Có đáng vì thế để người nông dân bỏ đồng ruộng, con thuyền ngừng ra khơi, con ngựa thôi kéo cày, đất trời thôi xuân để ùa ra biển xem Icarus rơi tõm, chết chìm? Có đáng để phong cảnh thôi thanh bình chỉ vì một cá nhân điên khùng/ ngu dốt?

    Bài thơ hay tuyệt!

    ReplyDelete
  21. theo Brueghel
    khi Icarus rơi
    đó là mùa xuân

    người nông dân đương cày
    thửa ruộng
    phong cảnh huy hoàng

    của cả năm
    bừng lên, náo nức
    gần

    rìa biển
    chỉ bận tâm
    tới chính mình

    ướt đẫm dưới mặt trời
    tan chảy
    đôi cánh sáp

    không đáng kể
    ngoài bờ biển
    một cú rơi

    không ai biết
    Icarus
    đang chìm

    ReplyDelete
  22. Bản dịch hay nhất có thể của tôi:

    Theo ý ông Brueghel
    khi Icarus rơi
    tiết đang xuân

    một nông dân đang cày
    khoảnh ruộng
    toàn cảnh huy hoàng

    của năm
    thức dậy nhói lên
    ngay bên

    bờ biển
    can hệ đến
    chính nó

    nung nóng dưới mặt trời
    chảy tan
    sáp cánh

    nào đáng kể
    ngoài bãi biển
    đã có

    tiếng tõm không ai chú ý
    đấy là
    Icarus đang chìm

    ReplyDelete
  23. Ha hay quá em cũng muốn "phóng leo" cùng các bác, mong các bác thứ lỗi ạ.

    Quang Cảnh Sau Cú Rơi Của I-ca-rút


    Ông B-rúc-gen kể
    khi chàng I-ca-rút lổn cổ
    là lúc mùa xuân

    anh nông dân vẫn cày
    trên đồng
    quang cảnh tuyệt trần

    của cả năm đã
    làm thức cảm xúc
    gụi gần

    biển cùng bến bờ
    quan tâm
    tình tự

    trong hơi ấm mặt trời
    nó cũng làm tan
    cái đôi cánh sáp

    nào có nghĩa gì
    xa bãi khơi
    kia là

    tiếng quẫy tưng thực không được biết
    là đây
    I-ca-rút nghỉm chìm

    ReplyDelete
  24. Kinh hoàng, kinh hoàng!

    Phải mua gấp cái hòm rồi :(

    ReplyDelete