Landscape with the Fall of Icarus
According to Brueghel
when Icarus fell
it was spring
a farmer was ploughing
his field
the whole pageantry
of the year was
awake tingling
near
the edge of the sea
concerned
with itself
sweating in the sun
that melted
the wings' wax
unsignificantly
off the coast
there was
a splash quite unnoticed
this was
Icarus drowning
William Carlos Williams
Phong cảnh với cú rơi của Icarus
Theo Brueghel
khi Icarus rơi xuống
đang là mùa xuân
một nông phu đang cày
thửa ruộng của mình
cảnh ngoạn mục thanh bình
của năm
được đánh thức nhói lên
ngay cạnh
gờ biển
hướng tới
chính nó
hấp nóng dưới mặt trời
làm tan chảy
chất sáp dính đôi cánh
không đáng kể
ngoài bãi biển
một tiếng tõm
hoàn toàn không nhận thấy
đó là
Icarus đang chìm
According to Brueghel
when Icarus fell
it was spring
a farmer was ploughing
his field
the whole pageantry
of the year was
awake tingling
near
the edge of the sea
concerned
with itself
sweating in the sun
that melted
the wings' wax
unsignificantly
off the coast
there was
a splash quite unnoticed
this was
Icarus drowning
William Carlos Williams
Phong cảnh với cú rơi của Icarus
Theo Brueghel
khi Icarus rơi xuống
đang là mùa xuân
một nông phu đang cày
thửa ruộng của mình
cảnh ngoạn mục thanh bình
của năm
được đánh thức nhói lên
ngay cạnh
gờ biển
hướng tới
chính nó
hấp nóng dưới mặt trời
làm tan chảy
chất sáp dính đôi cánh
không đáng kể
ngoài bãi biển
một tiếng tõm
hoàn toàn không nhận thấy
đó là
Icarus đang chìm
Icarus với khát vọng tự do thoát ra khỏi ngục tù. Tự do trên không trung bao la rộng lớn thật quyến rũ. Nhưng chính sự quyến rũ đấy đã làm sao nhãng tri thức và đẩy chàng trai Icarus rơi xuống biển. Bức tranh của Brueghel vẽ một mùa xuân ở mặt đất, nơi không có ngục tù giam cầm Icarus. Một phong cảnh thanh bình và quyến rũ. Nhưng không một ai nhận ra cú rơi xuống biến của Icarus. Người nông dân vẫn đang cày, người chăn cừu vẫn đang chăn cừu và những con tàu vẫn đang ra khơi. Không ai biết có một con người đang chết chìm vì khát vọng tự do của mình. Không phải những con người đấy bàng quan, không xúc cảm trước cái chết của một con người, mà là họ không nhận ra có một người đang chìm xuống. Bức tranh của mấy trăm năm trước và bài thơ của mấy chục năm trước chợt hiện về. Chỉ đáng tiếc tôi không dịch bài thơ hay hơn được.
Quả thật bác dịch chưa được hay, đọc có cảm giác rời rạc trong khi đọc bản gốc của William Carlos Williams thì cả bài thơ là một sự rơi nhất quán liền mạch của những cụm từ diễn tả cú rơi của Icarus. Icarus rơi qua không khí mùa xuân, cảnh đẹp thanh bình, gờ biển vô tình, mặt trời ấm nóng... cho đến khi chạm nước một cách đơn giản và kết cục là chìm xuống trong sự điềm nhiên của cảnh vật và con người xung quanh. Cả bài thơ là một cú rơi không gì cưỡng nổi của nhịp điệu và của ngôn từ. Bác dịch word by word thì không truyền đạt được cái cảm giác toàn cục: một cú rơi.
ReplyDelete( Tớ thấy vậy là tốt lắm rồi - http://vatinam.blogspot.com )
ReplyDeleteChắc bác Đông A lại dịch bằng Google chứ gì ? (Hì hì bác đừng giận), chắc bác lại ám chỉ con trai ngông cuồng của bác Cù Huy Cận chứ gì ? Hai đoạn bình luận của bác và bác HY đều hay mê ly. Nhưng công nhận là bác dịch thơ buồn cười thật (ối bác đừng giận), nhưng còn hơn là không có gì ạ (ôi phen này bác ấy giận thật rồi)! Để đấy để đấy tôi sẽ dich lại! (Cho bác ấy giận luôn một thể, người đâu mà tính tình cáu kỉnh, ôi xin lỗi nhé!)
ReplyDeleteBác LH dịch lại thì xin hãy lưu ý ở bản gốc có vần -ing trở đi trở lại và xuyên suốt bài thơ, ở các từ: spring, ploughing, tingling, sweating, wing, drowning.
ReplyDeleteTôi bị nghiện từ ngữ thơ thẩn nên gặp chỗ trúc trắc thì hay comment linh tinh, bác Đông A bác ấy chả chấp. Tôi nghĩ bác LH cứ tự nhiên đi, đừng ngại, dịch thơ dịch thiếc phải bàn ra tán vào nó mới vui, tán thơ xong nhân thể tán luôn bác Đông A cũng tốt :P
Tôi mà lại tán bác Đông A à ? Có mà bác HY tán thì có!
ReplyDeleteTôi đang định dịch lại bài thơ ấy, thì nghe bác HY nói mấy vần "ing" "ing" gì ấy làm tôi stress quá, thần hoàng làng lấy hết mất chữ rồi, không dịch được nữa!!
Bác HY tài giỏi thế thì bác dịch thử cho chúng tôi xem bác có biết tiếng Anh thật không nào ?
Ha ha, bác LH cứ dịch đi thôi :)
ReplyDeleteĐối với con ngựa đang kéo cầy thì Icarus "ngông cuồng" thật,... :-)
ReplyDeleteTôi phóng tác lại theo bản dịch tiếng Việt của bác Đông A, vì tiếng Anh không giỏi, tôi không cảm nhận được nghĩa của từ ngữ.
ReplyDeletePhong cảnh với cú rơi của Icarus
Theo Brueghel
Khi Icarus rơi xuống nước
Trời đang xuân
Người nông phu cày ruộng
Tiết trời tươi thắm trong năm
Cảnh ngoạn mục
Cú rơi đánh thức
Bờ biển vô tình
Thoáng động
Mặt trời nung chảy
Sáp tan rời
Cánh rụng
Bên bờ
Thoáng nghe
Một tiếng tõm
Hầu như không nhận thấy
Icarus
Đang chìm
Tôi biết có vài bác coi thường phụ nữ, coi thường thơ phú, lại coi thường cả con ngựa cần mẫn kéo cày, nhưng tôi không chấp !
ReplyDeleteCô Hương, cố gắng của cô rất đáng quý! Ở đây không ai coi thường phụ nữ chúng ta đâu, Ngâu nghĩ thế, chẳng qua cái tên LH nghe rất xinh đẹp nên được các bác để ý nhiều hơn thôi, hehe.
ReplyDeleteBài thơ qua cảm nhận của bác HY rất hay nhưng khó dịch thật. Ngâu đọc mãi vẫn chưa thấy "cú rơi đánh thức" cô ạ. Cụm "was awake" mang tính chủ động hơn bị động và có chủ ngữ là "the whole pageantry of the year", không phải "the fall of Icarus".
Nhưng Ngâu thích câu này của cô "lại coi thường cả con ngựa cần mẫn kéo cày".
Nơi mùa xuân thanh bình, nơi không có tù giam; phong cảnh ấy tuy giản dị nhưng thực sự là chỗ đứng duy nhất đúng cho Icarus. Anh ta với hoang tưởng bay lên phía mặt trời bằng đôi cánh sáp buộc phải rơi xuống theo quy luật tự nhiên.
Không ai nhận ra Icarus chết chìm đơn giản bởi họ đang cần mẫn lao động bằng chính sức lực của mình góp phần tạo nên phong cảnh thanh bình đó. Với họ, để cho con ngựa được đứng sau cái cày không phải là biểu hiện tri thức khát vọng tự do.
Bài thơ hay thật đấy!
Bác LH ơi, chúng ta cứ nói tiếp chuyện thơ văn, và tán tỉnh (hehe, tôi đùa đấy) đi thôi!
ReplyDeleteBài thơ trên mà phóng tác thì được nhiều kiểu lắm, nhưng cố gắng dịch chính xác thì khó khăn hơn và cũng thích thú hơn.
Tôi dịch thử xem thế nào không bác LH lại bảo tôi giấu dốt, tiếng Anh của tôi thì thường thôi nhưng tiếng Việt của tôi cũng tạm ổn đấy :) Bác LH và các bác đọc và góp ý nhé:
Phong cảnh với cú rơi của Icarus
Theo Brueghel
khi Icarus rơi
đang mùa xuân
anh nông dân đang cày
thửa ruộng nhà
cảnh đẹp tuyệt
của năm
dậy bừng lên
cạnh đấy
gờ biển
vây lấy
biển
hấp nóng dưới mặt trời
chảy tan ra
sáp cánh
không đủ rõ để biết
ngoài bãi biển
tiếng rơi
hoàn toàn không thể thấy
chính là
Icarus đang chìm
Tôi sửa một chút phần cuối:
ReplyDeletekhông đủ rõ để biết
ngoài khơi
tiếng rơi tõm
hoàn toàn không thể thấy
đấy là
Icarus đang chìm
Cảm ơn bác Hoa Ngâu, lời khen làm tôi hài lòng quá! Thế theo bác Ngâu thì trong bài thơ ấy cái gì đánh thức cái gì ạ ?
ReplyDeleteCảm ơn bác HY, tôi cứ định hỏi bác xem đọc bài tôi dịch lại bác đã thấy "rơi rơi" chưa ?
Tôi vừa sửa bài dịch vừa ngắm bức tranh, thấy trên mặt biển có một vệt sáng như nước tóe lên, chắc đấy là nơi Icarus vừa rơi xuống. Tôi có cảm tưởng mọi người và cảnh vật cũng hơi cảm thấy có gì đó vừa rơi xuống.
Vậy chữ "quite" theo các bác có nghĩa là "hoàn toàn" (không thể thấy) ạ ?
Tôi thích bản dịch của bác lắm (bác đừng động lòng về vụ giấu dốt nhé, hì hì).
Tôi gõ nhầm câu cuối, phải là: hoàn toàn không nhận thấy
ReplyDelete"quite unnoticed" có thể dịch là "hoàn toàn không nhận thấy" được bác LH ạ. Có lẽ bác thắc mắc rằng nghĩa của "quite" phải là "khá", "hầu như" nhưng từ này cũng có thể dùng với nghĩa "hoàn toàn", và trong trường hợp này thì dịch nghĩa "hoàn toàn" là hợp lý hơn cả.
Tôi sửa lại phần cuối, gần giống với bác Đông A:
ReplyDeletekhông đáng kể
ngoài khơi
một tiếng tõm
hoàn toàn không nhận thấy
đó là
Icarus đang chìm
Ôi tôi xem lại bức tranh thì thấy ở góc bên phải phía dưới có một cái gì giống như cái chân thò lên khỏi mặt nước, phía trên một chút lông vũ bay lả tả, như vậy anh ấy rơi gần bờ chứ không phải ngoài khơi!
ReplyDeleteTưởng rơi xa quá thì bò ngựa có lặn ngụp cũng chả ích gì,đành ngậm ngùi thôi, còn nếu gần bờ (thì chắc cũng có thể hơi nhận thấy, bác HY nhỉ -hihi, "hoàn toàn không nhận thấy" là hay nhất đấy, vì thực ra như vậy vẫn là hơi nhận thấy), còn nếu gần bờ, thì bò um, ngựa hí, bác ngư phủ thò cần câu ra chắc cũng kéo lên được. Chỉ sợ anh Icarus thẹn quá, không thèm để cho cứu thôi!
ReplyDeleteNhân tiện tôi đọc trên báo Le Monde (là một tờ báo được giới trí thức Pháp đọc nhiều) bài viết dài về bác Icarus Việt Nam của mình, thì có đoạn nhận định rằng ấy là một vụ thanh toán (règlement de compte) của ngài Thủ tướng với anh ấy (Để lúc nào rảnh một chút tôi sẽ dịch hoặc tóm tắt lại cho các bác xem). Để trí thức Pháp họ nghĩ về mình như vậy thì cũng không hay.
ReplyDeleteHay bác ngư phủ Đông A có quen bác TT hay bác nào cỡ ấy thì nói khéo với bác ấy thay vì 7 năm giam 3 năm thử thách thì biến thành 7 tháng giam 3 tháng thử thách là được rồi ?
Tôi đâu có cái phúc phận/bạc phận quen biết những nhân vật ở chốn cửu trùng chứ.
ReplyDeleteTheo thần thoại Hy Lạp, Icarus là một chàng trai trẻ.
Với "hai cái bao cao su" thì người ngoài có thể đoán định nhiều thứ lắm. Một trong những đặc điểm thường thấy ở các nước Đông Âu trước đây là để đậy điệm một sai lầm này phải sử dụng một sai lầm khác, bởi vì nếu không thì không đậy điệm được sai lầm. Tiếp theo để đậy điệm cái sai lầm dùng để đậy điệm cái sai lầm đầu lại phải sử dụng một sai lầm khác tiếp theo. Cứ như thế. Kết quả là có Đông Âu hôm nay. Rất biện chứng và tất yếu.
Bác LH, đúng là có đôi chân và lông vũ thật, ngay gần bờ biển, vậy là "ngoài bãi biển" chứ không phải "ngoài khơi". thanks bác.
ReplyDeleteIcarus rơi gần thế, nếu để ý thì người ta (anh nông dân, bác chăn cừu và nhất là cái ông ngồi bờ biển cúi xuống như đang câu cá kia) có lẽ đã nhìn thấy, nhưng ai cũng chăm chăm chú chú vào việc của mình nên hoàn toàn không nhận thấy, có lẽ tiếng tõm lại được tưởng là tiếng cá quẫy. Cuối cùng thì chỉ có chính Icarus là biết mình đang rơi, rơi xuống và đang chìm, chỉ có Icarus biết thôi.
@ Cô Hương: Thế theo bác Ngâu thì trong bài thơ ấy cái gì đánh thức cái gì ạ ?
ReplyDelete==> Mùa xuân, nông dân, đồng ruộng, mặt biển đánh thức phong cảnh thanh bình. Suy luận thế hợp lý hơn.
Qua văn cảnh, Ngâu nghĩ, phong cảnh thanh bình tự nó thức dậy theo nhịp sống lao động ngày thường. "Awake" dùng dưới dạng tính từ, không phải động từ thể bị động. Khi thức dậy, phong cảnh có bị xao động bởi hiện tượng khác thường là cú rơi Icarus; nhưng rất it, ít đến mức chỉ cảm giác thoáng qua, nghĩa là chẳng ảnh hưởng gì đến hòa bình thế giới, hehe.
Chi tiết đôi chân chới với rất đắt. Trông nó thật lạc lõng, không ăn nhập gì đến phong cảnh thanh bình.
Icarus đã bỏ qua lời khuyên của người cha Daedalus khôn ngoan, giàu kinh nghiệm.
Mạo hiểm bay lên mặt trời bằng đôi cánh dán sáp đâu phải anh hùng dũng cảm sánh ngang Hector hay Kinh Kha. Ngu dốt hoặc điên khùng là tính từ miêu tả chính xác nhất.
Có đáng vì thế để người nông dân bỏ đồng ruộng, con thuyền ngừng ra khơi, con ngựa thôi kéo cày, đất trời thôi xuân để ùa ra biển xem Icarus rơi tõm, chết chìm? Có đáng để phong cảnh thôi thanh bình chỉ vì một cá nhân điên khùng/ ngu dốt?
Bài thơ hay tuyệt!
theo Brueghel
ReplyDeletekhi Icarus rơi
đó là mùa xuân
người nông dân đương cày
thửa ruộng
phong cảnh huy hoàng
của cả năm
bừng lên, náo nức
gần
rìa biển
chỉ bận tâm
tới chính mình
ướt đẫm dưới mặt trời
tan chảy
đôi cánh sáp
không đáng kể
ngoài bờ biển
một cú rơi
không ai biết
Icarus
đang chìm
Bản dịch hay nhất có thể của tôi:
ReplyDeleteTheo ý ông Brueghel
khi Icarus rơi
tiết đang xuân
một nông dân đang cày
khoảnh ruộng
toàn cảnh huy hoàng
của năm
thức dậy nhói lên
ngay bên
bờ biển
can hệ đến
chính nó
nung nóng dưới mặt trời
chảy tan
sáp cánh
nào đáng kể
ngoài bãi biển
đã có
tiếng tõm không ai chú ý
đấy là
Icarus đang chìm
Ha hay quá em cũng muốn "phóng leo" cùng các bác, mong các bác thứ lỗi ạ.
ReplyDeleteQuang Cảnh Sau Cú Rơi Của I-ca-rút
Ông B-rúc-gen kể
khi chàng I-ca-rút lổn cổ
là lúc mùa xuân
anh nông dân vẫn cày
trên đồng
quang cảnh tuyệt trần
của cả năm đã
làm thức cảm xúc
gụi gần
biển cùng bến bờ
quan tâm
tình tự
trong hơi ấm mặt trời
nó cũng làm tan
cái đôi cánh sáp
nào có nghĩa gì
xa bãi khơi
kia là
tiếng quẫy tưng thực không được biết
là đây
I-ca-rút nghỉm chìm
Kinh hoàng, kinh hoàng!
ReplyDeletePhải mua gấp cái hòm rồi :(