Dâm bụt đỏ

Dâm bụt đỏ hay bông Bụt là loài dâm bụt phổ biến ở Việt Nam. Tên khoa học của cây hoa là Hibiscus rosa-sinensis. Dâm bụt đỏ cùng một chi với dâm bụt (mộc cận), túy phù dung. Dâm bụt đỏ còn có tên gọi là chu cận, xích cận, phù tang, Phật tang, Thuấn hoa.

Theo Sơn Tùng, dâm bụt đỏ là loại cây thân thuộc của Hồ Chí Minh. Sơn Tùng viết hẳn một quyển sách mang tên Hoa dâm bụt về Hồ Chí Minh. Trái với quan niệm của nhiều người, không có bằng chứng cho thấy hoa sen là loài hoa yêu thích của Hồ Chí Minh. Ở Bắc Bộ phủ, Hồ Chí Minh không trồng hoa sen, mặc dù có hồ ở đấy. Người trồng hàng dâm bụt. Hoa sen liên quan với Hồ Chí Minh duy nhất thông qua làng Sen, quê nội hình thức của Người. Cũng rất trớ trêu, làng Sen không phải là nơi lưu giữ ký ức thưở thiếu thời của Hồ Chí Minh, và nếu có đem lại cho Người cảm xúc gì thì tôi nghĩ chỉ là bẽ bàng phôi pha mà thôi. Những người hay gán ghép, tán tụng hoa sen với Hồ Chí Minh chắc cũng không biết rằng thực ra là đã "người yêu ta xấu với người / yêu nhau thì lại bằng mười phụ nhau". Sơn Tùng kể: "Một hôm theo cụ Nguyễn Sinh Khiêm, về nhà thờ họ ngoại, lên động Tranh thắp hương phần mộ thân mẫu Hoàng Thị Loan. Cụ Khiêm thổ lộ: "Ba chị em bác đều cắt rốn, chôn nhau sau căn nhà ở góc vườn kia, có bờ râm bụt bao quanh, ngăn cách mảnh sân với mảnh vườn đằng trước, lúc em Bác còn ẵm ngửa, mẹ sai chị Thanh hái hoa râm bụt dùng chỉ treo lơ lửng, đung đưa dỗ em..., anh em bác tha thẩn bên bờ hoa râm bụt từ bên vườn nhà mình sang bên vườn ông bà ngoại. Em bác (Bác Hồ khi còn bé) tách cánh hoa râm bụt dán lên má khoe: "Em có má hồng "... Ngày vào kinh đô Huế, nhà có vườn rộng, bờ rào râm bụt và chè mạn hảo..., một hôm anh em bác dựng màn tuồng "Tiết Cương phá Tiết khâu phần", cùng dám học trò thụ giáo cha bác dùng nhựa cây ruối, dán cánh hoa râm bụt vào má, vào trán, vào cằm, hóa trang vai tướng trung, mặt đỏ, dùng mực nho vẽ mặt oai nịnh thần, vai ác. Diễn xong, anh em bị ngứa, gãi sưng tấy cả da mặt, mẹ bác bắt hai anh em nằm vào giường để ăn roi mẹ phạt thì em bác thưa: "Mẹ ơi, con được mẹ cho cầm hoa râm bụt chơi, mẹ nói hoa này hiền như Bụt, hoa lòng mẹ thì con mới dán hoa lên mặt"..... Mẹ Bác phì cười: Hoa râm bụt hiền, nhưng nhựa cây ruối nó dữ."

Lý Thân có bài thơ Chu cận hoa, hoa dâm bụt đỏ:

Chướng yên trường noãn vô sương tuyết
Cận diễm phồn hoa mãn thụ hồng 　
Mỗi thán phương phi tứ thì yếm
Bất tri khai lạc hữu xuân phong

Tôi dịch như sau:

Khói lam ấm áp không sương tuyết
Dâm bụt đầy hoa đỏ chít chi
Than thở bốn mùa thơm ngát chán
Không hay tàn nở có xuân thì 

    朱槿花
瘴煙長暖無霜雪
槿豔繁花滿樹紅
每歎芳菲四時厭
不知開落有春風
    李紳