Hoa dạ hợp

我が魂のごとく朴咲き病よし
Waga tama no gotoku hoo saki yamai yoshi
Kawabata Bosha

Cứ như là hồn tôi
hoa dạ hợp nở
bệnh tiêu tan

Hoa dạ hợp hay còn gọi là hoa trứng gà có tên khoa học là Magnolia pumila hay Magnolia coco. Chi Magnolia là Mộc lan có nhiều loài khác nhau như mộc liên, hoa phác, tân di... Nhưng ở Việt Nam tôi mới chỉ thấy có hoa dạ hợp, các loài khác của chi Mộc lan tôi chưa từng thấy. Tôi thích cái tên dạ hợp hơn. Hoa dạ hợp thường bắt đầu nở vào lúc chiều tà, bung hết cánh hoa, đến đêm khuya lại bắt đầu cụp lại, và sang sáng hôm sau cụp hoàn toàn trông như một quả trứng gà. Tên dạ hợp là miêu tả hoa cụp lại vào đêm khuya, còn tên trứng gà là miêu tả hoa vào sáng hôm sau. Đến chiều tối ngày hôm sau, hoa lại bật nở và rụng cánh hoa ngay lập tức, trơ lại nhụy hoa ở cuống hoa. Hoa dạ hợp chỉ tồn tại trong vòng một ngày, rất ngắn ngủi, nhưng chưa đến nỗi đêm nở sáng tàn như hoa quỳnh. Nụ hoa dạ hợp xanh biếc chồi ở nách lá khá lâu mới nở hoa. Khi hoa dạ hợp nở có một mùi hương nhè nhẹ tỏa theo. Lúc hoa dạ hợp nở bung, trông nó khá là giống hoa mộc liên, tuy nhỏ hơn hoa mộc liên nhiều. Một bông sen trắng muốt với ba cánh đài xanh nho nhỏ, xinh xinh. Ban ngày nếu ngắm hoa dạ hợp bao giờ cũng chỉ thấy hoa hàm tiếu, và không khỏi thương tâm khi đến chiều cánh hoa hàm tiếu cười một nụ cuối cùng rồi tan tác biến mất. Hoa dạ hợp như mỹ nhân, không để nhân gian thấy hoa tàn tạ xuống sắc, lưu lại một nụ cười cuối cùng trước khi biến mất khỏi nhân gian. Hoa dạ hợp là giống bản địa của Việt Nam. Ở các nước Đông Á như Nhật Bản, Hàn Quốc tôi chỉ thấy các loài mộc lan khác, không thấy có hoa dạ hợp.

Bài haiku của Bosha là nói về hoa phác, tôi dịch là dạ hợp cho phù hợp với cảm trạng đang thưởng hoa dạ hợp của tôi. "Tôi lánh trần ai đi rất xa / Bâng khuâng sao lạnh ánh trăng tà / Ngày mai hứa hẹn bừng hương cỏ / Tôi sẽ say nằm ngủ dưới hoa".