Rau tề

Rau này là rau của mùa xuân, thuộc nhóm bảy loại rau cỏ mùa xuân (xuân thất thảo). Bây giờ là mùa thu, thay thế xuân thất thảo là thu thất thảo. Tôi định khi nào chụp đủ ảnh của bảy loại rau cỏ này mới giới thiệu nhưng vì có một bài haiku có nói về một loại hoa trong đó có nhắc tới rau này, cho nên tôi viết về rau này trước. Người Việt gọi cây rau này là rau tề hay cỏ tâm giác. "Tề" là tên gọi gốc Hán. Người Nhật cũng gọi cây rau này là rau tề (nazuna) hay "tam vị tuyến thảo" (shamisen-gusa). Shamisen (tam vị tuyến) là một loại đàn ba dây của Nhật. Sở dĩ rau có tên gọi như vậy là vì phần chứa hạt (nhìn giống như lá) có hình dạng của phiến gảy đàn shamisen. Tên khoa học của rau tề là Capsella bursa-pastoris.

Buson có bài haiku sau:

Imo ga kakine shamisen gusa no hana sakinu

Tôi dịch như sau:

Bên hàng rào em gái
Rau tề nở hoa

Bài haiku này có lời đề từ: cầm tâm khiêu mỹ nhân, có nghĩa là lòng đàn dẫn dụ người đẹp, theo điển tích về Trác Văn Quân, nghe tiếng đàn của Tương Như mà bỏ nhà theo. Ở bài haiku này rau tề gợi nhớ tới đàn shamisen vì tên của rau trùng với tên đàn. Người con trai muốn cưa người con gái, như tiếng đàn của Tương Như thửa nào. Nhưng tới nhà nàng, không thấy người con gái đâu và chỉ thấy bên hàng rào những bông hoa tề đua nở. Những bông hoa tề rất nhỏ bé, nhưng lại vừa mới nở, rất tươi đẹp và tràn đầy sức sống, như an ủi chàng trai niềm hy vọng cho những lần sau khác. Bài haiku rất ngắn và súc tích, và có thể tạo ra những liên tưởng khác nhau.