Sở kiến hành

Những điều trông thấy

   Một mẹ cùng ba con,
    Lê la bên đường nọ,
    Đứa bé ôm trong lòng,
    Đứa lớn tay mang giỏ.

    Trong giỏ đựng những gì?
    Mớ rau lẫn tấm cám,
    Nửa ngày bụng vẫn không,
    Áo quần vẻ co dúm.

    Gặp người chẳng dám nhìn,
    Lệ sa vạt áo ướt,
    Mấy con vẫn cười đùa,
    Biết đâu lòng mẹ xót.

    Lòng mẹ xót vì sao?
    Đói kém phải phiêu bạt.
    Nơi đây mùa khá hơn,
    Giá gạo không quá đắt.

    Quản chi bước lưu ly,
    Miễn sống qua thì đói.
    Nhưng một người làm thuê,
    Nuôi bốn miệng sao nổi!

    Lần phố xin miếng ăn,
    Cách ấy đâu được mãi!
    Chết lăn rãnh đến nơi,
    Thịt da béo cầy sói.

    Mẹ chết có tiếc gì,
    Thương đàn con vô tội,
    Nỗi đau như xé lòng,
    Trời cao có thấu nỗi?

    Gió lạnh bỗng đâu về
    Khách đi đường rầu rĩ,
    Đêm qua trạm Tây hà
    Mâm cổ sang vô kể

    Nào vây cá, gân hươu,
    Lợn dê mâm đầy ngút,
    Quan lớn không gắp qua,
    Các thầy chỉ nếm chút.

    Thức ăn thừa đổ đi
    Quanh xóm no đàn chó,
    Biết đâu bên đường quan,
    Có mẹ con cực khổ!

   [.......................]

    Nguyễn Du / Nguyễn Hữu Bổng dịch