Hoa trà thuộc chi Camellia. Ngay cùng một loài chúng cũng có nhiều dạng khác nhau như cánh đơn, cánh kép, bán kép... Có lẽ hoa trà cũng tương tự như hoa hồng có nhiều chủng loại khác nhau. Người Trung Quốc gọi cây là trà hay sơn trà, người Nhật Bản gọi là xuân hay sơn trà, tùy theo từng loài. Thành ra sơn trà trong nhiều trường hợp để chỉ hoa trà, chứ không phải để chỉ hoa sơn tra. Ở Việt Nam có loài hoa gọi là hải đường (Camellia amplexicaulis), cây bản địa của Việt Nam, thực ra là hoa trà, và người Nhật gọi là hải đường xuân, tức hoa trà hải đường.
Trong tiểu thuyết Tiếng rền của núi của Kawabata có đoạn:
Singo dẫn Fusaco và con bé Satoco đi xem đám rước lễ.
Khi ba người đang đi trên đường phố chính dẫn đến chỗ tượng Phật thì Singo bỗng để ý đến một cây sơn trà lùn ở trước cửa một kiốt bán thuốc lá. Ông ghé lại mua thuốc và ngắm cây hoa. Những cánh hoa kép hơi quăn trông rất đẹp.
Người chủ quán giảng giải cho Singo rằng giống cây cảnh hoa kép không phải là sự lạ và ông ta có trồng được một cây sơn trà duy nhất có hoa đơn bình thường. Sau đó, ông ta dẫn ông Singo vào mảnh vườn phía sau kiốt. Cây sơn trà cảnh tí hon đã khá lâu năm có vòm lá xum xuê trông rất gợi cảm.
- Tôi phải ngắt bớt nụ hoa đi! - Chủ nhân giải thích. - Vì nếu không thì cây sẽ kiệt sức.
Sau đó ông ta giảng giải về cách trồng cây cảnh và về tình hình chơi cây cảnh ở Kamakura.
- Rất cảm ơn ông. - Singo nói khi chia tay. - Tôi ghen với ông đấy!
- Tôi chưa tạo được những kiệt tác đâu, thưa ngài. Trong vườn tôi chỉ có cây sơn trà này là quý hơn cả. Khi ta chăm cây hoa đó, ta cảm thấy có trách nhiệm nặng nề để giữ cho nó không bị khô hay xổ dáng. Đại loại là việc này cũng như một thứ thuốc chống bệnh lười nhác...
(Bản dịch của Ngô Quý Giang)
Nếu không biết có thể tưởng cây sơn trà trong tiểu thuyết của Kawabata là cây sơn tra thuộc chi Crataegus thì sẽ không hiểu nổi sao Kawabata lại viết "những cánh hoa kép hơi quăn trông rất đẹp". Thực ra nó là cây Camellia. Vậy trong văn học dịch của Việt Nam, sơn trà có thể là hoa trà và cũng có thể là sơn tra, tùy theo người dịch áp lớp văn hóa nào vào trong dịch thuật của mình.
Trong tiểu thuyết Tiếng rền của núi của Kawabata có đoạn:
Singo dẫn Fusaco và con bé Satoco đi xem đám rước lễ.
Khi ba người đang đi trên đường phố chính dẫn đến chỗ tượng Phật thì Singo bỗng để ý đến một cây sơn trà lùn ở trước cửa một kiốt bán thuốc lá. Ông ghé lại mua thuốc và ngắm cây hoa. Những cánh hoa kép hơi quăn trông rất đẹp.
Người chủ quán giảng giải cho Singo rằng giống cây cảnh hoa kép không phải là sự lạ và ông ta có trồng được một cây sơn trà duy nhất có hoa đơn bình thường. Sau đó, ông ta dẫn ông Singo vào mảnh vườn phía sau kiốt. Cây sơn trà cảnh tí hon đã khá lâu năm có vòm lá xum xuê trông rất gợi cảm.
- Tôi phải ngắt bớt nụ hoa đi! - Chủ nhân giải thích. - Vì nếu không thì cây sẽ kiệt sức.
Sau đó ông ta giảng giải về cách trồng cây cảnh và về tình hình chơi cây cảnh ở Kamakura.
- Rất cảm ơn ông. - Singo nói khi chia tay. - Tôi ghen với ông đấy!
- Tôi chưa tạo được những kiệt tác đâu, thưa ngài. Trong vườn tôi chỉ có cây sơn trà này là quý hơn cả. Khi ta chăm cây hoa đó, ta cảm thấy có trách nhiệm nặng nề để giữ cho nó không bị khô hay xổ dáng. Đại loại là việc này cũng như một thứ thuốc chống bệnh lười nhác...
(Bản dịch của Ngô Quý Giang)
Nếu không biết có thể tưởng cây sơn trà trong tiểu thuyết của Kawabata là cây sơn tra thuộc chi Crataegus thì sẽ không hiểu nổi sao Kawabata lại viết "những cánh hoa kép hơi quăn trông rất đẹp". Thực ra nó là cây Camellia. Vậy trong văn học dịch của Việt Nam, sơn trà có thể là hoa trà và cũng có thể là sơn tra, tùy theo người dịch áp lớp văn hóa nào vào trong dịch thuật của mình.
No comments:
Post a Comment