Thu họa

Kusabana wo egaku nikka ya aki ni iru
Shiki

Thảo hoa
họa mỗi ngày
mùa thu tới

Bài haiku này nghe nói Shiki viết khi ông đang ốm vào mùa thu. Mỗi ngày ông nằm trên giường bệnh vẽ những bông hoa mà bạn bè và người thân ông mang tới. Tôi đọc bài haiku này giữa mùa thu đang tới. Mỗi ngày mùa thu như là một người họa sĩ vẽ hoa lên các cây. Người ta hay nói đến thu thanh, tiếng thu. "Vạn lý thu thanh thôi lạc diệp / Nhất thiên hàn sắc tảo phù vân", Muôn dặm tiếng thu thôi thúc lá rụng / Một trời sắc lạnh quét sạch những đám mây trôi nổi. Nguyễn Du viết câu thơ này bên bờ sông Lam trong nỗi bi thương khôn nguôi về thời thế và thân phận con người. Nỗi u buồn một mình giữa mùa thu. Mùa thu đến không chỉ có tiếng mà còn có hình. Mỗi ngày mới đến là một bức tranh sắc màu rực rỡ. Nhưng những màu sắc rực rỡ đấy vẫn không che nổi nỗi u buồn của mùa thu, như những bông hoa mà Shiki vẽ trên giường bệnh, như những hoa lá trên cây đang sắp giã cành. Đẹp và buồn. Rực rỡ và u uẩn.